The development of science: The concept of paradigms
DOI:
https://doi.org/10.69542/mjhss.v9i19.3883Keywords:
normal science, crisis of sciences, scientific revolution, scientific community, scientific research programm, epistemological anarchismAbstract
T.Kuhn, in his work “The Structure of Scientific revolutions”, he explained the development of science with the concepts of community of science, revolution of science, paradigm and its loss and replacement. Since this explanation, the concept of paradigm has been used in fields of general philosophy, in applied philosophy and in variety of science, then meaning has transferred into widened. For the scientists and scholars, clarifying and analyzing on categorical apparatus and approaches in investigations is the first requirement for the methodology. Thus, there are fluent of requirements to clarify concept of paradigm, which has plural meanings and importance, used widely.
Positivists in science of philosophy, I.Lakatos and P.Feyerabend contributed to enrich the meaning of importance and its content for the concept of paradigm. They explained the development of science with the approach of “Programm of research science” and “The anarchism of scientific methodology”. It this paper, I investigated by comparing T.Kuhn, I.Lakatos, P.Feyerabend’s approaches of paradigm development of science.
Briefly, the paradigm is a complex of approaches to contain example models and hypothesis, research methodology and appliable theory to the conventing with further theory and knowledge. For the science, the paradigm means that sceintific rational action example models, which conventionalized by scientific communities.
Шинжлэх ухааны хөгжил: Парадигм хэмээх ойлголтын утга холбогдол
Хураангуй: Т.Кун 1962 онд хэвлүүлсэн “Шинжлэх ухааны хувьсгалын бүтэц” бүтээлдээ парадигм, түүний халагдал ба солигдол, шинжлэх ухааны хувьсгал, шинжлэх ухааны нийгэмлэг зэрэг ойлголтуудаар дамжуулан шинжлэх ухааны хөгжлийг тайлбарласан тэр цагаас хойш парадигм хэмээх ойлголт нь ерөнхий болон салбар философи хийгээд шинжлэх ухааны олон талбарт түгээмэл хэрэглэгддэг ойлголт болж утга өргөжсөн байна. Судлаач, эрдэмтдийн хувьд судалгаа, шинжилгээний ажилдаа ашиглаж буй үзэл баримтлал, категорийн аппаратад дүн шинжилгээ хийх, тодруулах нь тухайн судалгааны арга зүйн анхны шаардлага юм. Тиймээс парадигм хэмээх өргөн хэрэглээтэй, олон утга санаа агуулсан уг ойлголтын агуулга, утга холбогдлыг тодруулах хэрэгцээ байгаа болно.
Шинжлэх ухааны хөгжил, парадигм хэмээх ойлголтын агуулга, утга холбогдлыг баяжуулан боловсруулахад И.Лакатос, П.Фейерабенд зэрэг шинжлэх ухааны философийн постпозитивизмын төлөөлөгчид үнэтэй хувь нэмэр оруулсан байдаг. Эдгээр философич “шинжлэх ухааны арга зүйн анархизм”, “шинжлэх ухааны судалгааны хөтөлбөр” зэрэг баримтлалаараа шинжлэх ухааны хөгжилийг тайлбарладаг билээ. Энэ өгүүлэлдээ Т.Кун, И.Лакатос, П.Фейерабенд нарын шинжлэх ухааны хөгжил болон парадигмын тухай үзэл баримтлалыг харьцуулан авч үзлээ.
Товчхондоо, Философид парадигм гэдэг нь дараачийн онол мэдлэг тохирч байгуулагдах, хэрэгжих учиртай онол, судалгааны арга, таамаглал ба жишиг загварыг багтаасан баримтлалын цогц юм. Шинжлэх ухааны хувьд парадигм хэмээх ойлголт нь эрдмийн нийгэмлэгийнхний хүлээн зөвшөөрч, баримтлан буй шинжлэх ухаанч рационал үйл ажиллагааны жишиг загварыг илэрхийлж байна.
Түлхүүр үг. Хэвийн шинжлэх ухаан, шинжлэх ухааны хямрал, шинжлэх ухааны хувьсгал, шинжлэх ухааны нийгэмлэг, шинжлэх ухааны судалгааны хөтөлбөр, арга зүйн анархизм.
Downloads
22
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Batzaya Bat-Ulzii

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright on any research article in the Mongolian Journal of Social Sciences and Humanities is retained by the author(s).
The authors grant the Mongolian Journal of Social Sciences and Humanities a license to publish the article and identify itself as the original publisher.
Articles in the Mongolian Journal of Social Sciences and Humanities are Open Access articles published under a Creative Commons Attribution 4.0 International License CC BY.
This license permits use, distribution and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.